22. – 28. januar 2024.
Rak grlića materice predstavlja jedan od retkih tipova tumora koji se može dijagnostikovati, lečiti i izlečiti pre nego što dostigne opasnu fazu. Prevencija ovog karcinoma obuhvata odgovarajuće preglede koji su bezbolni i laki za sprovođenje.
Nedelja prevencije raka grlića materice obeležava se širom Evrope od 22. do 28. januara 2024. godine, a za cilj ima skretanje pažnje na opasnosti ovog karcinoma, kao i na velike mogućnosti ranog otkrivanja i prevencije.
Šta podrazumeva prevencija raka grlića materice?
Samo u Srbiji, oko 1500 žena na godišnjem nivou oboli od raka grlića materice, a skoro 700 izgubi život. Većinu smrtnih slučajeva moguće je sprečiti ako se rak otkrije u ranoj fazi.
Kao deo ranog otkrivanja ovog karcinoma, uzima se bris ćelija iz grlića materice i cervikalnog kanala (PAPA-bris) i mikroskopski se ispituje na potencijalne promene ćelija koje mogu ukazivati na prekancerozne promene. Redovni pregledi brisa pružaju priliku da se takve prekancerozne promene otkriju u ranoj fazi i da se trajno uklone minimalno stresnom procedurom. Ovaj pregled trebalo bi obavljati jednom godišnje kod žena starijih od 20 godina, a kod žena starijih od 35 godina preporučuje se ispitivanje na prisustvo humanog papilloma virusa na svake 3 godine, zajedno sa uzimanjem PAPA-brisa.
Od 2006. godine postoji i preventivna vakcinacija protiv raka grlića materice. Ona štiti od infekcije najvažnijim tipovima humanog papiloma virusa (HPV) koji izazivaju rak, ali ne zamenjuje rano otkrivanje. Vakcinacija se posebno preporučuje mladim devojkama pre prvog seksualnog kontakta, međutim, ovu vakcinu mogu primiti čak i žene koje su na grliću materice već imale promene izazvane HPV-om.
Česta pitanja
Da li je moguće rano prepoznati rak grlića materice i izlečiti ga u ranoj fazi?
Promene koje prethode raku grlića materice moguće je prepoznati u ranoj fazi i upravo se te promene različitim metodama uklanjaju. Početne faze već oformljenog raka se leče kombinacijom operativnih zahvata i medikamenata.
Ko najčešće oboleva od ove bolesti?
Žene starosti ispod 45 godina su najčešće pogođene ovom bolešću, a sve češće i žene mlađe od 30 godina. Iz tog razloga, izuzetno je bitno da se sa preventivnim pregledima započne već u mesecima nakon prvog seksualnog kontakta.
Šta je uzrok raka grlića materice?
U najvećem broju slučajeva to su određeni tipovi humanog papilloma virusa (HPV). Oni , kao i drugi tipovi ovog virusa otkrivaju se testom koji se moze kombinovati sa PAPA-brisom.
Kako se HPV virus prenosi?
Humani papilloma virus (HPV) se prenosi seksualnim kontaktom.
Šta sprečava prenos humanog papiloma virusa?
Prenošenje virusa sprečava se korišćenjem kondoma tokom seksualnog kontakta i pravovremenim vakcinisanjem devojčica i dečaka u uzrastu već od 9 do 14 godina. Vakcinisanje je takođe moguće i u periodu nakon 14. godine.
Da li je preventivni pregled potrebno obavljati svake godine iako nemate tegobe?
Promene na grliću materice izazvane HPV virusom ne dovode do pojave tegoba. Budući da ovaj virus dovodi do pojave genitalnih bradavica, odnosno kondiloma, one mogu biti prvi znak da je osoba zaražena virusom.
Istovremena pojava promena na grliću materice i kondiloma na spoljnim genitalijama nije obavezna, tako da osoba može biti zaražena a da nema vidljive promene. Iz tog razloga je preventivni pregled jednom godišnje obavezan za svaku ženu.
Šta obuhvata preventivni pregled grlića materice?
Preventivni pregled podrazumeva pregled spoljnih genitalija, nakon čega sledi uzimanje PAPA-brisa sa dela grlića materice. Potom sledi prebojavanje grlića posebnim rastvorima i posmatranje istog pod uvećanjem.
Promena boje delova tkiva grlića pod dejstvom ovih rastvora nam može dati informacije o eventualnim promenama na nivou ćelija. Ukoliko postoji potreba za tim, uzima se i bris na prisustvo humanog papilloma virusa, kao i različiti bakteriološki brisevi.
Nakon ovog koraka, ginekolog ispituje eventualnu bolnu osetljivost grlića materice i jajnika.
Ultrazvučnim pregledom (vaginalnim putem) vizualizuju se unutrašnji polni organi žene: materica i jajnici.
Završni korak u okviru kompletnog ginekološkog pregleda je manuelni pregled grudi, koji se vrši radi prevencije raka dojke.
Da li je ovaj pregled bolan i koliko dugo traje?
Kompletan ginekološki pregled traje oko 20 minuta, nije bolan, ali u određenim trenucima može postati blago nelagodan.
Jedan kompletan ginekološki pregled godišnje može sprečiti pojavu mnogih bolesti genitalnog trakta žene, od čega je jedna od najopasnijih upravo rak grlića materice.
Odvojite samo pola sata godišnje za na preventivni pregled, jer vam on može presuditi tok života.
Dr Milica Petrović Kmezić
